Pracownia Endoskopowa

Definicja: Gastroskopia jest to badanie żołądka i dwunastnicy wykonane przy użyciu endoskopu giętkiego(gastroskopu).

Cel: Badanie ma na celu dokładne określenie wyglądu błony śluzowej przełyku, żołądka i dwunastnicy. W trakcie badania możliwe jest pobranie wycinka do badania histopatologicznego oraz w przypadku stwierdzenia polipów – ich usunięcie. W trakcie gastroskopii możliwe jest również pobranie wycinka celem stwierdzenia obecności bakterii Helicobacter Pylori, która m. in. jest odpowiedzialna za powstawanie wrzodów żołądka i dwunastnicy.

Możliwe powikłania: W trakcie badania może dojść do takich powikłań jak ból gardła, chrypka, wzwyżka ciśnienia tętniczego, zaburzenia rytmu serca oraz ciężkich powikłań, których wystąpienie jest rzadkie, ale nie można ich całkowicie wykluczyć- krwawienie i perforacja. Wystąpienie któregokolwiek z ciężkich powikłań może wymagać natychmiastowego zabiegu operacyjnego i zastosowania znieczulenia ogólnego.

Przygotowanie: W dniu badania należy być na czczo tzn. nie jeść, nie pić i nie brać leków(można przyjąć leki na nadciśnienie popijając niewielką ilością niegazowanej wody).
W przypadku przyjmowania leków obniżających krzepliwość krwi, takich jak : Acenokumarol, Sintrom, Warfin, Aspiryna, Acard, Polocard, należy po konsultacji z lekarzem odstawić je na 3-4 dni przed badaniem. Leki obniżające poziom cukru we krwi można przyjąć dopiero po wykonaniu badania.

W dniu badania należy dostarczyć:

1. Skierowanie lekarskie na badanie.
2. Wyniki poprzednich gastroskopii, rtg żołądka, dwunastnicy, wypisy ze szpitala oraz inną ważną dokumentację lekarską.
3. Pacjent będzie musiał pisemnie wyrazić zgodę na gastroskopię i ewentualne pobranie wycinków do badania histopatologicznego.

Zalecenia po badaniu:

Pacjent po badaniu pozostaje na czczo do momentu ustąpienia znieczulenia gardła.

Definicja: Kolonoskopia jest to badanie jelita grubego wykonane przy użyciu endoskopu giętkiego(kolonoskopu).

Cel: Badanie ma celu dokładne określenie wyglądu błony śluzowej jelita, znalezienie ewentualnych polipów lub nowotworu. W trakcie badania możliwe jest pobranie wycinków do badania histopatologicznego oraz w przypadku stwierdzenia polipów- ich usunięcia.

Możliwe powikłania: W trakcie badania może dojść do takich powikłań jak: wzwyżka ciśnienia tętniczego, zaburzenia rytmu serca oraz ciężkich powikłań, których wystąpienie jest rzadkie, ale nie można ich całkowicie wykluczyć- krwawienie, perforacja jelita. Wystąpienie któregokolwiek z ciężkich powikłań może wymagać natychmiastowgo zabiegu operacyjnego i zastosowania znieczulenia ogólnego.

Przygotowanie: Do dokładnej oceny jelita niezbędne jest prawidłowe przygotowanie pacjenta. Poniżęj dołączony jest schemat wg którego należy przygotować się do badania.

Przyjmowanie leków:

1. W czasie przygotowania do badania wszystkie leki przyjmowane na „stałe” (choroba wieńcowa, nadciśnienie, padaczka), należy przyjmować normalnie, także w dniu badania.
2. Wyjątek stanową leki obniżające poziom cukru we krwi- ich przyjmowanie jak i całe przygotowanie należy skonsultować z lekarzem prowadzącym. W dniu badania insulinę lub inne leki przeciwcukrzycowe można przyjąć dopiero po wykonaniu badania.
3. W przypadku przyjmowania leków obniżających krzepliwość krwi, takich jak: Acenokumarol, Warfin, Aspiryna, Acard, Polocard należy po konsultacji z lekarzem prowadzącym, odstawić na 3-4 dni przed badaniem.
4. W ostatnim tygodniu przed badaniem nie należy przyjmować doustnych preparatów żelaza.

Inne uwagi: W ostatnich kilku dniach przed badaniem nie należy jeść owoców, warzyw, ani produktów zawierających drobne pestki( winogrona, siemię lniane, pomidory, truskawki, chleb wieloziarnisty itp.)

W dniu badania należy dostarczyć:

1. Skierowanie lekarskie na badanie.
2. Wyniki poprzednich badań kolonoskopii, rektoskopii, wlewu doodbytniczego oraz inną ważną dokumentację np. wypisy ze szpitala
3. W dniu badania pacjent będzie musiał wyrazić pisemna zgodę na wykonanie kolonoskopii , ewentualne pobranie wycinków do badania histopatologicznego i usunięcie polipów.

Zalecenia po badaniu;

1. Pacjent po badaniu może odżywiać się i powrócić do normalnej aktywności życiowej tego samego dnia.
2. Pacjent po kolonoskopii może odczuwać wzdęcia i kurcze powodowane przez powietrze wprowadzane do jelita podczas badania. Uczucie to mija po oddaniu gazów.
3. W przypadku usunięcia polipa może wystąpić podkrwawianie nawet do kilku dni po badaniu. Jeżeli jest ono większe niż pół szklanki należy skontaktować się z lekarzem z opisem wykonanego badania.

Przygotowanie do badania jelita grubego preparatem FORTRANS

FORTRANS jest preparatem dostępnym w aptece pełnopłatnym.
Należy kupić całe opakowanie składające się z 4 saszetek.

Dzień przed badaniem: W dniu poprzedzającym badanie można zjeść tylko śniadanie bez mleka, surowych owoców i napojów gazowanych. Można pić napoje klarowne niegazowane w dowolnej ilości. Można zjeść zupę zmiksować, kisiel, budyń,serek homogenizowany bez żadnych dodatków.
O godz. 13.00 rozpocząć przygotowanie preparatem FORTRANS. Zawartość każdej torebki rozpuścić w 1 litrze niegazowanej wody. Tak przygotowany roztwór wypijać w tempie 1 litr na godzinę (1 szklanka co 15 minut). Przyjmowanie FORTRANSU należy zakończyć około godz. 17.00

PRZYGOTOWANIE DO BADANIA JELITA GRUBEGO PREPARATEM FORTRANS

1. SCHEMAT PODZIELONY

W dniu poprzedzającym badanie przygotować 2 litry preparatu, rozpuszczając każdą z 2 torebek w 1 litrze niegazowanej wody. Około godziny 18 wypić 2 litry tak przygotowanego roztworu w tempie ok 1 litra na godzinę (1 szklanka co 15- 20 minut). W dniu badania przygotować kolejne 2 litry preparatu, rozpuszczając każdą z 2 torebek w 1 litrze wody. Roztwór ten należy wypić w tempie 1 litra na godzinę. Zaleca się aby ostatnią szklankę wypić 3 godziny przed badaniem.

2. SCHEMAT JEDNODNIOWY

W dniu poprzedzającym badanie około godziny 18 należy przygotować 4 litry preparatu rozpuszczając każdą z 4 torebek w 1 litrze niegazowanej wody (1 torebka- 1 litr). Przygotowany roztwór należy wypić w ciągu 3- 4 godzin, w tempie około 1 litra na godzinę. Zaleca się aby ostatnią szklankę wypić na 3 godziny przed badaniem.

3. DIETA

7 dni przed badaniem stosować dietę o małej zawartości błonnika- nie jeść owoców z drobnymi pestkami, maku, nasion, ziaren, orzechów, pestek. Wypijać odpowiednią ilość płynów. Dzień przed badaniem nie pić napojów mlecznych, soków z miąższem, napojów gazowanych i alkoholowych. Rano należy zjeść lekkie śniadanie, np.: białe pieczywo bez skórki, czysty jogurt, jajka na twardo, miksowane potrawy. Na obiad czysty bulion- bez mięsa, warzyw, makaronu. Wieczorem pić herbatę lub napoje niegazowane. W dniu badania można pić niegazowaną wodę. Jeżeli jest planowane znieczulenie, to picie płynów zakończyć 2- 3 godziny przed badaniem. Jeżeli występują zaparcia, to 2 dni przed badaniem i w dniu badania należy wypić herbatkę przeczyszczającą.

4. LEKI

W czasie przygotowania do badania wszystkie leki na stałe (choroba wieńcowa, padaczka, nadciśnienie, tarczyca) należy przyjmować normalnie, także w dniu badania. Wyjątek stanowią leki na rozrzedzenie krwi- Sintrom, Acenokumarol, Warfin, Xalerto, Pradaxa, Acard, Polopiryna- należy po konsultacji z lekarzem odstawić na 3- 4 dni przed badaniem. Leki obniżające poziom cukru we krwi- ich przyjmowanie jak i przygotowanie należy skonsultować z lekarzem prowadzącym. W dniu badania insulinę i inne leki p/ cukrzycowe można przyjąć dopiero po wykonaniu badania. W ostatnim tygodniu przed badaniem nie należy przyjmować doustnych preparatów żelaza.

W dniu badania: Rano na czczo / można wypić 1 litra przegotowanej wody /.

Co to jest PEG? PEG( przezskórna endoskopowa gastrostomia) polega na wprowadzeniu do żołądka , bezpośrednio przez skórę krótkiego zgłębnika, przez który pacjent będzie otrzymywał pokarm. Leczenie żywieniowe przez PEG dostarcza choremu odpowiednią ilość składników odżywczych , nie wykluczając przy tym spożywania przez niego posiłków doustnie (jeżeli jest to wskazane i możliwe). Zabieg założenia PEG wymaga miejscowego znieczulenia i jest przeprowadzony przy użycie gastroskopu. Wykonany w skórze otwór nazywa się przetoką.

Zgłębnik PEG składa się z następujących elementów:

• miękki, poliuretanowy łącznik z zamknięciem
• miękki zgłębnik zapewniający komfort w czasie jedzenia
• zacisk do regulacji przepływu diety
• miękka, silikonowa płytka zewnętrzna, służąca do umocowania zgłębnika do powłok brzusznych
• silikonowa wewnętrzna płytka mocująca, zapobiega wysuwaniu się zgłębnika z żołądka

Rodzaje mieszanek odżywczych

1. 1. Mieszanka własna (zmiksowana dieta kuchenna) –jest przyrządzana z takich składników jak zwykła dieta domowa. Miksowana dieta nie może być zbyt gęsta, ponieważ zwiększa to ryzyko zatkania zgłębnika .
2. 2. Dieta przemysłowa – ma ściśle określony skład, jest przygotowywana fabrycznie w sterylnych warunkach. Diety przemysłowe są bezpieczne, nie zawierają cholesterolu i substancji mogących powodować nietolerancję diety(gluten, laktoza). Ilość składników pokrywa dzienne zapotrzebowanie pacjenta. Płynna, jednolita konsystencja diet przemysłowych sprawia, że ich stosowanie zmniejsza ryzyko zatkania zgłębnika. Diety przemysłowe są refundowane przez NFZ w ramach procedury domowego żywienia dojelitowego.

Metody żywienie PEG:

Karmienie przez PEG można prowadzić metodą porcji, we wlewie ciągłym i metodą pośrednią – wlew ciągły z kilkugodzinnymi przerwami. W każdym z wymienionych sposobów należy zachować minimum 6-8godzin przerwy nocnej.
Do karmienia metodą porcji nadaje się zarówno dieta kuchenna jak i dieta przemysłowa. Do karmienia we wlewie ciągłym przeznaczone są tylko specjalnie przygotowane zestawy diety przemysłowej. Ilość diety i prędkość jej podawania powinien ustalić lekarz. Przyjmuje się, że osoba dorosła powinna otrzymać średnio 1500-2000 kcal dziennie.

Zasady karmienia przez PEG:

1. Karmienie zaleca się rozpoczynać nie wcześniej niż 6-8 godzin po założeniu PEG.
2. Ułożenie pacjenta w czasie karmienia:
   – pacjent leżący – pozycja z uniesioną górną pozycją ciała ,ułatwia przesuwanie pokarmu do dalszej części przewodu pokarmowego i zapobiega przedostaniu się treści pokarmowej do układu oddechowego
   – pacjent nie wymagający leżenia w łóżku – pozycja siedząca , wyprostowana , pacjent powinien pozostać w pozycji pionowej do 2 godzin po karmieniu, aby pokarm nie cofał się do zgłębnika
   – pacjent otyły – należy unikać pozycji na lewym boku.
3. Podanie pacjentowi na 15-30 min przed rozpoczęciem karmienia gumy do żucia lub cukierka do ssania pobudza wydzielanie soków trawiennych.
4. Dieta przemysłowa powinna być podawana w temperaturze pokojowej, bez podgrzewania . Temperatura miksowanego posiłku nie powinna przekraczać 40 stp. Celsjusza .
5. Przed każdym rozpoczęciem i po zakończeniu karmienia, zgłębnik należy przepłukać 25 ml przegotowanej wody. Aby zapobiec zatkaniu zgłębnika przepłukiwanie należy wykonywać nie rzadziej niż co 8 godzin.
6. Należy zachować co najmniej 6do 8 godzin nocnej przerwy w karmieniu .
7. Jeżeli pacjent ma choć częściowo zachowaną możliwość połykania, może przyjmować doustnie letnie płyny w małych ilościach.
8. Należy zapewnić właściwą higienę jamy ustnej nawet wtedy , gdy pacjent nie przyjmuje niczego doustnie. Zaleca się płukać jamę ustną wywarami z ziół (rumianek, szałwia)lub gotowymi preparatami ziołowymi(Dentosept).
9. Przez pierwsze 2 tygodnie po założeniu PEG, jeżeli stan zdrowia na to pozwala, lepiej korzystać z prysznica niż kąpieli w wannie. Zawsze po umyciu należy dokładnie osuszyć miejsce przetoki.

Zmiana opatrunku
Jałowy opatrunek umieszcza się pod zewnętrzną płytką mocującą tak, aby zostawić odrobinę luzu, około 2mm. Zbyt mocne dociśnięcie płytki do skóry może powodować powstawanie odleżyny. Pierwszą zmianę opatrunku należy wykonać rano, następnego dnia po zabiegu. Przez pierwszy tydzień po założeniu PEG opatrunek należy zmieniać codziennie, a po wstępnym gojeniu się rany co 2-3 dni.

Obserwacja rany
Należy obserwować ranę pod katem krwawienia, zaczerwienienia, wysięku, stwardnienia czy odczynów alergicznych(w szczególności u pacjentów z cukrzycą, otyłością, ciężkim niedożywieniem). Skóra w okolicach rany powinna być codziennie dezynfekowana. Nie należy używać środków odkażających zawierających jodynę, ponieważ mogą one zniszczyć zgłębnik.

Pielęgnacja skóry wokół przetoki
Aby zdezynfekować lub umyć okolice przetoki, należy poluzować zewnętrzną płytkę mocującą i odsunąć na 1-2 cm od skóry. Po oczyszczeniu skóry, dokładnie ją osuszyć, co ma zapobiec tworzeniu się ran. Przesunąć płytkę na poprzednią pozycję- około 2mm od skóry. Zewnętrzna płytka mocująca zapobiega przesuwaniu się zgłębnika. Po około 2 tygodniach po całkowitym zagojeniu przetoki wystarczy skórę dokładnie myć, używając delikatnego roztworu wody z mydłem . Przed założeniem opatrunku należy starannie osuszyć zgłębnik i skórę.
Do pielęgnacji rany nie używać talku i kremów, ponieważ podrażniają skórę i przyczyniają się do powstawania zakażeń.
Zgłębnik należy codziennie obracać o 180 stopni, najlepiej w czasie mycia okolic przetoki. Poluzować mocującą płytkę zewnętrzną, przesunąć ją do góry , oczyścić skórę i zgłębnik wodą z mydłem. Wsunąć zgłębnik na około 1,5cm w przetokę, obrócić o 180 stopni, podciągnąć z powrotem do góry. Mocującą płytkę zewnętrzną przesunąć na poprzednią pozycję – około 2 mm od skóry. Zgłębnik powinien być zabezpieczony przed przesuwaniem – można go przykleić do skóry przylepcem.

Możliwe problemy z utrzymaniem zgłębnika

1. Zatkanie zgłębnika – jeśli dojdzie do zatkania, powinno wystarczyć przepłukanie go wodą gazowaną . Nie wolno używać kwaśnych roztworów, ani nie należy próbować przepychać zgłębnika , aby go nie uszkodzić. W przypadku problemów z odetkaniem zgłębnika , należy skontaktować się lekarzem lub pielęgniarką.
2. Wypadnięcie zgłębnika- na przetokę należy położyć czyste gaziki i skontaktować się z lekarzem. Zgłębnik powinien być założony jak najszybciej , bo przetoka zacznie zarastać.
3. Uszkodzenie zgłębnika – przeciekanie lub pęknięcie zgłębnika należy zgłosić lekarzowi.. Istniej możliwość wymiany elementów lub całego zgłębnika. W każdym przypadku, gdy przetoka jest obolała, zaczerwieniona lub zakażona, należy skontaktować się z lekarzem lub pielęgniarką.

Poszerzanie i/ lub protezowanie przełyku są zabiegami wykonywanymi tylko i wyłącznie u pacjentów przebywających w szpitalu. Mają one na celu przywrócenie drożności przełyku. Stwarza to możliwość powrotu do odżywiania drogą doustną .
Kwalifikacja do badania odbywa się w trakcie gastroskopii diagnostycznej(zwykłej gastroskopii) ambulatoryjnej lub szpitalnej.
Termin zabiegu jest uzgadniany z oddziałem na który zostanie pacjent przyjęty w celu wykonania zabiegu. O bezpośrednim terminie przyjęcia do Oddziału decydują procedury Oddziału kierującego.
Pacjent na badanie zgłasza się z całością dokumentacji medycznej np. Historia Choroby , wyniki badań laboratoryjnych, karty wypisowe z leczenia szpitalnego, opisy poprzednich badań endoskopowych i podpisaną przez pacjenta świadomą zgodą na gastroskopię z zabiegiem leczniczym i zgodą na znieczulenie. Pacjent z treścią obu dokumentów zapoznaje się i podpisuje je w trakcie pobytu w Oddziale.
Po wykonaniu zabiegu pacjent pozostaje w oddziale szpitalnym na około 24 godziny obserwacji.
Po dobie wykonywane jest prześwietlenie przełyku (Uropilina lub rozcieńczonym barytem) celem udokumentowania umieszczenia protezy i wykluczenia niemych klinicznie powikłań.
Po wykonaniu rtg przełyku pacjent otrzymuje pierwszy posiłek w formie płynnej. Następne posiłki przez 3 dni są papkowate.

Gastroskopia

1. Na gastroskopię można zarejestrować się telefonicznie.
2. Na gastroskopię należy zgłosić się na czczo- nic nie jeść ani nic nie pic w dniu badania.
3. Należy w dniu badania rano przyjąć należne leki obniżające ciśnienie.
4. W sytuacji przyjmowania leków obniżających poziom cukru we krwi albo upośledzających krzepliwość krwi, reakcji uczuleniowych na leki należy po zgłoszeniu się na badanie poinformować personel o tym fakcie.
5. Osoby leczone lekami upośledzającymi krzepliwość (acenokumarol, , Aspiryna, Acard, klopidogrel, tiklopidyna) koniecznie muszą skontaktować się z lekarzem ordynującym te leki w celu uzyskania wskazówek czasowej zmiany kuracji przez badaniem endoskopowym
6. Leki obniżające poziom cukru należy przyjąć po badaniu.

Kolonoskopia

1. Na kolonoskopię nie można zarejestrować się telefonicznie ponieważ osoba rejestrująca musi otrzymać instrukcje dotyczące przygotowania do badania.
2. Na kolonoskopię należy zgłosić się na czczo- nic nie jeść ani nic nie pic w dniu badania.
3. Należy w dniu badania rano przyjąć należne leki obniżające ciśnienie.
4. W sytuacji przyjmowania leków obniżających poziom cukru we krwi albo upośledzających krzepliwość krwi, reakcji uczuleniowych na leki należy po zgłoszeniu się na badanie poinformować personel o tym fakcie.
5. Osoby leczone lekami upośledzającymi krzepliwość (acenokumarol, , Aspiryna, Acard, klopidogrel, tiklopidyna) koniecznie muszą skontaktować się z lekarzem ordynującym te leki w celu uzyskania wskazówek czasowej zmiany kuracji przez badaniem endoskopowym
6. Leki obniżające poziom cukru należy przyjąć po badaniu.

Fortrans

• jest lepiej tolerowany rozpuszczony w zimnej wodzie z dodatkiem cytryny.
• w celu lepszej tolerancji ilości płynów rozdzielić 4 litrową porcję na 2 części. Wypijać po 2 litry zachowaniem pomiędzy nimi 4-5 godzinnej przerwy.
• klarowne płyny (najlepiej wodę) można pic przez cały okres przygotowania do badnia. – – Na 2 godz. przed badaniem bezwzględnie należy zaprzestać przyjmowana płynów. Ostatni posiłek spożyć najpóźniej 6 godz. przed badaniem.